Nga Daniel Serwer
“Kërcënimi më i madh është përkushtimi në rritje i Beogradit ndaj asaj që ai e quan ‘botën serbe’. Kjo është Serbia e Madhe, de fakto nëse jo de jure. Vuçiq dëshiron të kontrollojë serbët e Bosnjë-Hercegovinës, Kosovës dhe Malit të Zi. Shërbimet e tij të sigurisë e ndjekin këtë qëllim në mënyrë aktive dhe agresive, me mbështetjen e Moskës”.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq njoftoi masat që synojnë të kthejnë Pavarësinë e Kosovës. Ai nuk është më i kënaqur me refuzimin e njohjes së Kosovës, por dëshiron të marrë të paktën një pjesë të saj. Ndërkohë, Ambasada Amerikane në Beograd vazhdon të shprehë besimin se ai po e çon Serbinë drejt Perëndimit.
Jasmin Mujanoviq shkroi në Twitter javë më parë:
Politika e SHBA-së në Ballkanin Perëndimor është e qartë si balta. SHBA-ja e mbështet Vuçiqin pavarësisht fushatave të tij pro-ruse, ndërsa kundërshton Kurtin pavarësisht qëndrimeve të tij properëndimore. Në Bosnje, SHBA-të kundërshtojnë përfaqësuesit e Vuçiqit, homologët e të cilëve në Mal të Zi ndihmuan në rrëzimin e një qeverie pro-NATO-s.
E gjithë kjo është e vërtetë. Departamenti i Shtetit e ka humbur flluskën. Është koha për ta gjetur përsëri.
Objektivat afatgjata
Objektivat e SHBA-së në Ballkan duhet të jenë të qarta, jo të ngatërruara. Ato duhet të zbatohen veçmas për të gjitha shtetet e rajonit, ndërkohë që pranojnë se ndërveprimet ndërmjet tyre mund të ndikojnë në progres. Më lejoni të ofroj këto synime afatgjata për ato vende që duan një marrëdhënie të mirë me SHBA:
Qeverisja demokratike e bazuar në të drejta të barabarta, me garanci të arsyeshme për pakicat;
Siguroni sovranitetin dhe integritetin territorial pa përdorim apo kërcënim të forcës.
Këto synime janë në përputhje me anëtarësimin në NATO dhe BE për çdo shtet që dëshiron të anëtarësohet në këto institucione.
Ku qëndrojmë tani: Bosnja dhe Serbia
Gjërat po shkojnë në drejtim të gabuar.
Në Bosnje dhe Hercegovinë, nacionalistët serbë dhe kroatë po përmbysin përparimin e bërë në dekadën e parë pas marrëveshjes së Dejtonit të vitit 1995. “Dayton” i dha fund luftës, por la palët ndërluftuese në pushtet. Për një dekadë më pas, ndërhyrja e guximshme ndërkombëtare i detyroi nacionalistët etnikë të pranonin reforma që drejtonin sovranitetin dhe integritetin territorial, si dhe të drejtat e barabarta.
Megjithatë, që nga viti 2006, nacionalistët etnikë kanë zbërthyer përparimin e mëparshëm. Amerikanët këtë vit e shtynë partinë udhëheqëse boshnjake nga pushteti, duke pretenduar se është armiqësore ndaj shtetndërtimit. Për ironi, ajo parti mbështeti qeverisjen demokratike dhe integritetin territorial. Kundërshtarët kryesorë kroatë dhe serbë të sovranitetit dhe integritetit territorial të Bosnjës janë ende duke e zhvilluar luftën e tyre nga pozita e pushtetit.
Në Serbi, presidenti Vuçiq ka marrë përsipër një regjim të dobët demokratik dhe e ka kthyer atë në një gjysmë autokraci de facto. Ai mban shumicën në parlament, por më e rëndësishmja ka fuqinë e përqendruar në presidencë. Prej andej, Vuçiq përdor policinë dhe forcat e tjera të sigurisë kundër një opozite të dobët dhe të fragmentuar. Ai gjithashtu ka lidhur Serbinë me Rusinë për sanksionet ndaj Ukrainës dhe është përkulur për të tërhequr investime kineze në fusha të ndjeshme si telekomunikacioni dhe teknologjia e sigurisë. Ai blen kritikat perëndimore duke furnizuar municion në Ukrainë, duke blerë avionë luftarakë francezë dhe duke shitur litium në Gjermani.
Ku qëndrojmë tani: Kosova, Mali i Zi dhe Maqedonia
Kosova, ku ndërrimi i pushtetit ka ndodhur disa herë, ka një kryeministër popullor, i cili ushtron autoritet sovran në veriun e Kosovës me shumicë serbe në mënyra që u japin shqetësime amerikanëve dhe evropianëve. Ata duan që ai të konsultohet dhe të marrë leje për çdo gjë që bën që mund të shqetësojë ose serbët e Kosovës ose Beogradin. Ai nuk ka qenë i gatshëm ta bëjë këtë. Por kryeministri Kurti gjithsesi rreshtohet pa mëdyshje me Perëndimin. Ai nuk ka alternativë.
Miqtë e Putinit tani drejtojnë Malin e Zi, i cili u bë anëtar i NATO-s në vitin 2017. Maqedonia anëtare e NATO-s, për nder të saj, alternoi paqësisht partitë politike në pushtet në fillim të këtij viti. Disa në mazhorancën aktuale anojnë drejt Rusisë, por partnerët shqiptarë në koalicion janë më të besueshëm të orientuar nga perëndimi. Megjithatë, kjo nuk është garanci, ndaj Maqedonia kërkon vëzhgim të kujdesshëm.
Kërcënimi
Asnjë nga këto vende nuk është prioriteti kryesor në një botë ku Rusia ka pushtuar Ukrainën, Kina po kërcënon Tajvanin dhe Irani dhe përfaqësuesit e tij janë në luftë me Izraelin. Por nëse diçka shkon keq në Ballkan, ajo do të përhapet me shpejtësi në vende të tjera.
Kërcënimi më i madh është përkushtimi në rritje i Beogradit ndaj asaj që ai e quan “botën serbe”. Kjo është Serbia e Madhe, de fakto nëse jo de jure. Vuçiq dëshiron të kontrollojë serbët e Bosnjë-Hercegovinës, Kosovës dhe Malit të Zi. Shërbimet e tij të sigurisë e ndjekin këtë qëllim në mënyrë aktive dhe agresive, me mbështetjen e Moskës. Ai ka qenë i suksesshëm de facto në Mal të Zi. Në Kosovë, shumë serbë nuk janë të përkushtuar ndaj Vuçiqit, i cili ka treguar pak shqetësim për mirëqenien e tyre. Por ai ruan kontrollin përmes financave dhe frikësimit. Në Bosnje, Vuçiq ka fituar gradualisht më shumë ndikim mbi liderin kryesor serb, Milorad Dodik, i cili është sanksionuar nga Washingtoni dhe ka shtyrë 49% të vendit të tij në borxhe me Moskën, ndërkohë që përkrah synimet secesioniste.
Ndarja e Bosnjës dhe Kosovës do t’i shërbente qëllimeve irredentiste të Vuçiqit. Kjo do ta gëzonte shumë Moskën dhe do të ringjallte ambiciet e saj në Ukrainë, Moldavi dhe Gjeorgji, nëse jo edhe në Kazakistan. Sovraniteti dhe integriteti territorial i shteteve të Ballkanit Perëndimor qëndron si kundërvënie ndaj asaj që Putini po kërkon më gjerë. Kjo e ka inkurajuar atë të përdorë Serbinë si përfaqësues. Vitin e kaluar, Beogradi rrëmbeu dy policë të Kosovës, mori me qira një trazirë kundër paqeruajtësve të NATO-s dhe sponsorizoi një incident terrorist në veri të Kosovës. Serbia synonte që ai incident t’i jepte Beogradit një justifikim për të zhvendosur ushtrinë e saj në veri. Kjo do të gëzonte Moskën dhe do të inkurajonte përpjekjet e saj për të marrë të gjithë Donetskun.
Qasja aktuale nuk funksionon
Administrata e Bidenit është përpjekur të qetësojë Serbinë për të penguar Beogradin që të veprojë sipas qëllimeve të saj irredentiste dhe për ta fituar atë në Perëndim. Ajo ka dhënë lëvdata dhe para për Vuçiqin, ndërkohë që ia ka mbajtur të dyja Kurtit dhe ka denoncuar dhe sanksionuar Dodik. Kjo është jokoherente. Vuçiq dhe Dodik janë në linjë me Moskën dhe ndajnë qëllimin e Serbisë së Madhe. Angazhimi i Kurtit për sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës është një pengesë kryesore ndaj ambicieve të tyre.
Jim O’Brien, Ndihmës Sekretari i Departamentit të Shtetit për Evropën, e ka pranuar se veriu i Kosovës dhe kërcënimet secesioniste të Dodik janë kërcënimet kryesore të sigurisë në Ballkan. Por ai shikon forcat paqeruajtëse në të dy vendet për t’i takuar.
Kjo ka rezultuar si një leverdi e përkohshme, por forca evropiane (EUFOR) në Bosnje është e dobët dhe e dislokuar në mënyra që do ta pengonin atë të reagonte në kohën e duhur ndaj një lëvizjeje të vendosur secesioniste. Forca e udhëhequr nga NATO në Kosovë është më e fortë dhe e pozicionuar më mirë, por a do të ishte në gjendje apo do të parandalonte forca të blinduara serbe që të futeshin për të pushtuar Kosovën veriore? Janë bërë 25 vjet nga lufta e NATO-s që çliroi Kosovën nga sundimi serb. Është koha e fundit që Kosova – si çdo shtet tjetër sovran – të jetë në gjendje të mbrojë integritetin e saj territorial.
Nevojitet rivendosja
Zbutja e Serbisë nuk funksionon. As ndëshkimi i Kosovës nuk funksionon. Mali i Zi tani për tani është i humbur. Bosnja dhe Maqedonia janë në rrezik.
Washingtoni duhet të rivendosë politikën e tij për Ballkanin në drejtime më koherente:
Ajo duhet të mbështesë përpjekjet e Prishtinës për të qeverisur në mënyrë të barabartë në veri të Kosovës dhe të ndihmojë në planifikimin e lëvizjeve të ardhshme në atë drejtim.
Duhet t’i japë fund qetësimit të Serbisë, të kritikojë publikisht synimet irredentiste dhe antidemokratike të Vuçiqit dhe t’i japë fund lavdërimeve dhe parave ndaj Beogradit.
SHBA duhet të inkurajojë rishpërndarjen e EUFOR-it në qytetin verilindor të Bosnjës, Brcko, ku do të përfaqësonte një pengesë serioze ndaj shkëputjes.
Washingtoni duhet të insistojë që Bosnja të zbatojë vendimet e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut që do t’i jepnin fund politikës me bazë etnike të vendit.
Washingtoni duhet të udhëheqë një përpjekje për të izoluar rusofilët e Malit të Zi nga informacionet e ndjeshme të NATO-s.
Ajo gjithashtu duhet të paralajmërojë Maqedoninë se do të jetë e ardhmja nëse rusofilët atje mbeten në pushtet.
Kamala Harris është aq e qartë sa mund të jetë për tradhtinë e Putinit në Ukrainë:
Kamala Harris lëshoi një fushatë në mbështetje të Ukrainës Politico shkruan për këtë. Kampanja do të përfshihet në tre gjendje “të dyshimta” sa i përket votimit në zgjedhje. Këto janë Pensilvania, Miçigani dhe Wisconsin, ku ka një popullsi të konsiderueshme me rrënjë nga Polonia,…
Kundërshtimi i Putinit në Ballkan me mjete diplomatike nuk do të ishte aq i kushtueshëm apo i vështirë. Një veprim i tillë do të dobësonte Moskën dhe do të forconte NATO-n me kosto relativisht të ulët. Ka ardhur koha për ta bërë atë.
Shkruar nga Daniel Server për peacefare.net.
Përkthyer nga KlanKosova